In de regio Stedendriehoek werken steeds meer partijen samen aan een duurzame leefomgeving. Een mooi voorbeeld is de restauratie van het gemaal in Terwolde. Draisma Bouw, Waterschap Vallei en Veluwe en gemeente Voorst, allen ketenpartner van Boeren voor Biobased Bouwen, pakken hier samen de uitdaging op om de keten van vezelgewas tot gevel, lokaal en biobased naar de praktijk te brengen. Met lef, visie en samenwerking tonen ze hoe je als bouwer én opdrachtgever echt het verschil kunt maken.
Waarom biobased?
Voor het waterschap is de keuze voor biobased materialen geen trend, maar een bewuste strategische keuze. “Vezelgewassen zoals hennep dragen bij aan een betere bodem- en waterkwaliteit,” vertelt Maaike van Scheppingen, als omgevingsmanager bij Vallei en Veluwe en verantwoordelijk voor de restauratie van het meer dan 100 jaar oude gemaal in Terwolde. “Ze verminderen uitspoeling van nitraat, vergen geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen en hun diepe wortels verbeteren de sponswerking van de bodem. Bovendien slaan we koolstof langdurig op wanneer we de vezels gebruiken in bouwmaterialen.”
Het sluit naadloos aan bij de duurzaamheidsdoelen van het waterschap: in 2035 volledig klimaatneutraal zijn. Dit project, de verduurzaming van een voormalig stoomgemaal, was daar een mooi voorbeeld van. Biobased materialen waren toen nog geen verplichting, maar kwamen voort uit de aanbesteding waarin duurzaamheid een gunningscriterium was. Inmiddels is het waterschap alweer een stap verder gegroeid in ambitie en heeft zich gecommitteerd aan de deal Biobased (Ver)Bouwen 30-30-30 in regio Stedendriehoek.
Draisma bouw kiest voor de toekomst
Binnen Draisma is het de afdeling Restauratie die dit bijzondere project uitvoert. De combinatie van verduurzamen én het behoud van historische waarde vroeg om slimme keuzes, waarbij het toepassen van hennepisolatie aan de voorgevels één van de belangrijkste was. “Biobased bouwen past bij onze visie op toekomstgericht bouwen,” zegt Laura Bredenhof, werkvoorbereider bij Draisma Bouw en nauw betrokken bij het project. “We willen bijdragen aan een gezonde leefomgeving, met materialen die hernieuwbaar zijn en passen binnen de circulaire economie.” Hennep scoorde op al deze punten, én bleek bovendien prettig te verwerken.
Met de recente ondertekening van de commitmentverklaring Biobased Bouwen 30-30-30 bevestigt ook Draisma Bouw haar ambitie om duurzaam te willen bouwen voor de toekomst. Als actief ketenpartner in Boeren voor Biobased Bouwen is biobased inmiddels een vast speerpunt in veel projecten die zij onder handen hebben. Dit getuigt van langetermijnvisie en betrokkenheid bij structurele verduurzaming van de bouwsector.
Technisch sterk, prettig in gebruik
Het werken met hennepisolatie verraste op een positieve manier. Zo was het materiaal steviger en beter te zagen dan andere isolatiematerialen. En het veroorzaakt minder stof en geur tijdens de verwerking, zeker vergeleken met Isovlas. Laura: “Technisch zit het ook goed: hennep heeft uitstekende thermische én vochtregulerende eigenschappen. Dat maakt het zeer geschikt, ook voor historische panden.” Toch was het geen kwestie van ‘even doen’. De juiste materialen kiezen was een zoektocht. Het moest passen bij de techniek, het uiterlijk én de duurzaamheid.
Netto CO₂-impact
Hennep is niet alleen een natuurlijk en hernieuwbaar materiaal, maar speelt ook een actieve rol in de reductie van CO₂-uitstoot. Het vezelgewas neemt tijdens de groei actief CO₂ op. Deze opslag bedraagt 60 tot 80 kg CO₂ per kubieke meter. Steenwol en glaswol slaan geen CO₂ op en de productie hiervan leidt alleen maar tot uitstoot.
Hennepisolatie heeft over de hele levenscyclus een netto CO₂-waarde van -5 tot -25 kg per kubieke meter, wat betekent dat het meer CO₂ opslaat dan uitstoot. Daarentegen zorgen steenwol en glaswol voor een uitstoot van respectievelijk 73,5 en 59 kg per kubieke meter. Met de gemaakte keuze voor deze biobased isolatie is bij dit project in totaal een netto CO₂-waarde van 277,25 kg tot 1.386,25 kg opgeslagen, in vergelijking tot een netto CO₂-waarde van circa 3.252 kg of 4.076 kg die wordt uitgestoten bij de toepassing van steen- of glaswol. Dit past naadloos in de ambitie van het waterschap om de milieu-impact te verkleinen!
Geleerde lessen
Zoals bij elk innovatief project, kwamen er ook wat hobbels op de weg. Zo bleek de leverancier van hennep beperkt flexibel: “Ze leveren alleen volle trailers, wat lastig is bij kleinere projecten. Daarnaast is er weinig voorraad beschikbaar, zowel bij fabrikant als tussenhandel.” Ook de verwerking was nieuw en ook daar was het even zoeken naar de juiste wijze om de grote isolatieplaten te snijden. Na wat zoekwerk op internet werd de oplossing gevonden. “We hebben een speciale zaagtafel aangeschaft om het materiaal optimaal te kunnen verwerken.”
Keuzes maken
In de aanbesteding werden aannemers gevraagd om concrete voorstellen te doen voor de verduurzaming van het pand. Draisma kwam hierbij als beste partij uit de bus. Hun bod bevatte de juiste maatregelen in combinatie met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Daarnaast was de keuze voor lokaal verbouwde grondstoffen ook een waardevolle toevoeging. Hiermee ontstaat echt samenwerken in een korte keten. Waarom materialen van ver halen, als hennep gewoon uit de regio kan komen!”
De rol van het waterschap
De rol van Waterschap Vallei en Veluwe stopt niet bij het opstellen van duurzame eisen, maar wil ook de ruimte geven om samen te leren. “Als opdrachtgever hebben we een belangrijke taak in het versnellen van de transitie naar een circulaire economie. We kopen als sector jaarlijks voor meer dan 2 miljard euro in – dat geeft ons invloed. Door circulariteit in onze uitvragen op te nemen, stimuleren we innovatie en duurzame oplossingen. En we willen hier ook van leren én onze kennis delen.”
